Szkoła Podstawowa nr 2 im. św. Wojciecha

 Publikacja jubileuszowa 

Dwustuletnia historia

Szkoła Podstawowa nr 2 w Krakowie to placówka o ponad 200 - letniej historii. Jest więc ona najstarszą szkołą o charakterze elementarnym w naszym mieście, a może i w naszym kraju. Wiele osób dziwi się, dlaczego na stosunkowo nowym, budowanym na przełomie lat 70/80 ubiegłego wieku, peryferyjnym osiedlu (Prądnik Czerwony) znalazła się szkoła o takim niskim numerze (szkoły o początkowych numerach znajdują się przeważnie w centrum, w obrębie starego, dziewiętnastowiecznego Krakowa). Sporo również zdziwienia budzi fakt, że publicznej szkole patronuje św. Wojciech. Warto więc przypomnieć jej historię. A jest ona niezmiernie bogata, bo dzieje placówki bardzo mocno związane są z historią Stołecznego Królewskiego Miasta Krakowa jak również z losami naszej Ojczyzny.

 Początki szkoły giną w mrokach dziejów. Istnieją mocne przesłanki, aby sądzić, iż powołanie placówki do istnienia nastąpiło po I rozbiorze Polski. W wyniki reformy szkolnictwa przeprowadzonej przez Komisję Edukacji Narodowej utworzona została szkoła wydziałowa przy Kolegium św. Barbary i tutaj należy upatrywać genezy naszej szkoły.

Po III rozbiorze Polski, na bazie istniejącej szkoły przy Kolegium św. Barbary, dnia 18 listopada 1797 roku utworzono szkołę czteroklasową z językiem niemieckim (zabór austriacki). Data ta uznawana jest za początek działalności szkoły.

Nie znamy szczegółów z pierwszych lat istnienia placówki. Brak jest dokumentów. Najstarszym jakim obecnie dysponujemy jest "Księga honoru do zapisywania uczniów wzorowych i pilnych", z pierwszym wpisem z roku szkolnego 1797/98. Tradycja wpisu najlepszych do takiej księgi, noszącej obecnie nazwę "Złotej Księgi" trwa nadal. Kontynuowany jest już III tom.

Po przyłączeniu Krakowa do Księstwa Warszawskiego w 1809 roku język niemiecki został ze szkoły usunięty. W 1817 roku, już w czasach Rzeczypospolitej Krakowskiej szkoła przeżyła kolejną zmianę organizacyjną, w wyniku której stała się szkołą licealną, trzyklasową. W 1820 roku dołączono dwie klasy licealne, tzw. wyższe, zaś w 5 lat potem szkoła otrzymała klasę szóstą licealną. W 1834 roku przeniesiono klasy licealne do gimnazjum św. Anny. Powstała znowu szkoła wydziałowa, która została połączona ze szkołą techniczną. Obie szkoły mieściły się w kolegium św. Barbary, ale w rok potem zostały przeniesione do budynku przy ulicy Gołębiej, gdzie mieściła się także milicja. W 1842 roku szkoła wydziałowa została oddzielona od technicznej i z powrotem przeniesiona do kolegium św. Barbary. Obejmowała wtedy trzy klasy. W 1852 roku po przyłączeniu Krakowa do Austrii, szkolnictwo zostało zreorganizowane na wzór austriacki. Szkoła została wtedy przekształcona w pierwsza szkołę główną i przeniesiona do kamienicy barona Larischa przy ul. Brackiej. Na mocy reskryptu cesarskiego przemieniono ją na wzorcową.

Szkoła ciągle zmieniała siedzibę. W latach 1873 - 77 mieściła się przy ulicy Wiślnej, później przeniosła się do budynku przy ul. Podwale, gdzie mieściła się do 1881 roku. Potem szkoła znajdowała się w budynku miejskim przy pl. św. Ducha, zaś w latach 1888- 1893 znowu przy ul. Podwale. W 1893 roku znalazła lokum w baraku miejskim przy pl. Biskupim. Barak ten miał osiem sal lekcyjnych, kancelarię i mieszkanie dla tercjana.

Dnia 7 maja 1896 roku został wydany reskrypt Wysokiej Cesarsko-Królewskiej Rady Szkolnej Krajowej ustalający nazwę placówki: Szkoła Pospolita im św. Wojciecha w Krakowie. W rok później szkoła obchodziła setną rocznicę utworzenia. Dnia 20 listopada 1897 miała miejsce jubileuszowa uroczystość, podczas której szkole wręczono i poświęcono sztandar ufundowany przez władze Gminy Kraków. Sztandar ten staraniem poprzedniego dyrektora szkoły p. mgr Andrzeja Maciejowskiego (1989-2006) został w roku 1992 odnaleziony. Sztandar był bardzo zniszczony, dlatego też w roku 2002 przeprowadzono jego gruntowną renowację w pracowni konserwacji tkanin w Państwowych Zbiorach Sztuki na Wawelu .

Wybuch I wojny światowej odcisnął swe piętno również na życiu szkoły. Już we wrześniu 1914 roku, czyli na początku nowego roku szkolnego, budynek szkolny przy pl. Biskupim został zarekwirowany na szpital wojskowy. Młodzież uczyła się wówczas w budynku Szkoły Powszechnej im. Stanisława Jachowicza przy pl. św. Ducha. Zakończenie roku szkolnego nastąpiło 3 lipca 1915 roku. Zajęcia szkolne rozpoczęły się dopiero 11 października 1915 roku, po opuszczeniu budynku przez wojsko. Ale w czerwcu 1916 roku budynek został ponownie przezeń zajęty na szpital. Młodzież rozparcelowano do szkół im. św. Szczepana i im. św. Barbary, choć szkoły im. św. Wojciecha nie zlikwidowano.

W nowym roku szkolnym 1917/18 lekcje odbywały się początkowo w budynku przy ul. Staszica. W listopadzie 1917 roku szkoła wróciła do swego budynku.

Dnia 31 października 1918 roku na krakowskim Ratuszu pojawiła się biało-czerwona flaga.Polska znowu była niepodległym państwem! Fakt ten odnotowuje szkolna kronika. Pierwszym przejawem wolności w szkole było zniesienie języka niemieckiego jako obowiązkowego przedmiotu. Czas przeznaczony na te zajęcia wykorzystano na naukę języka polskiego, historii, geografii oraz na "rozmówki".

Nowy rok szkolny 1921/22 uczniowie i nauczyciele zapamiętali z powodu zainstalowania w budynku elektrycznego oświetlenia. Szkoła egzystowała w trudnych warunkach materialnych. W kwietniu roku 1923 przekazano kwotę 10000 marek polskich pochodzącą z uczniowskiej zbiórki na budowę kościoła w nowo erygowanej parafii na Prądniku Czerwonym.

W styczniu 1933 roku Kuratorium Okręgu Szkolnego Krakowskiego wprowadziło nową numerację na terenie Krakowa. Szkoła otrzymała nazwę, która brzmiała: Publiczna Szkoła Powszechna Nr 2 im. Św. Wojciecha, a jej uczniowie nosili czapki z niebiesko - amarantowym otokiem.

       W listopadzie 1937 roku stanęło przed szkołą widmo likwidacji. Z powodu fatalnego stanu technicznego barak szkolny miał być zburzony. Po interwencji Komitetu Rodzicielskiego, Kuratorium odstąpiło od swoich planów.

       Przyszło kolejne doświadczenie i kolejna zawierucha: wybuch II wojny światowej. Uczniowie nie rozpoczęli nauki 1 września. Niemcy zezwolili na działanie szkół powszechnych i zawodowych. Naukę rozpoczęto 25.IX.1939 r. Lata okupacji niemieckiej to ciągła tułaczka uczniów po różnych budynkach (ulice: św. Krzyża, św. Filipa, św. Marka, Pijarska, Mazowiecka). Barak przy pl. Biskupim rzadko służył uczniom jako szkoła. Często okupant zajmował go bądź to dla celów wojskowych, bądź to na potrzeby szkolnictwa niemieckiego.

Społeczność szkolna dzieliła los rodaków: w grudniu 1939 r. do szkoły przestali chodzić uczniowie pochodzenia żydowskiego, w marcu 1941 wywieziony został do obozu koncentracyjnego długoletni nauczyciel Ludwik Gryboś.

Wieczorem 18 styczna 1945 na ulicach Krakowa pojawiają się zwycięskie wojska sowieckie. W czerwcu 1945 Armia Czerwona opuszcza budynek szkolny, w którym w czasie wakacji rodzice uczniów przeprowadzili remont. Zaczęto organizować uroczystości o charakterze patriotycznym. Po latach okupacji niemieckiej wracały normalne warunki życia. Nie na długo...

       Po II wojnie światowej,18 listopada 1947 roku szkoła obchodziła uroczyście jubileusz 150-lecia połączony z nabożeństwem w Kościele Mariackim, natomiast 23 kwietnia 1948 roku po raz ostatni obchodzono święto patrona szkoły - św. Wojciecha. Rok szkolny 1948/49 przyniósł ze sobą "utrwalanie władzy socjalistycznej" i imię świętego znika z kart kroniki szkolnej i oficjalnych dokumentów. Pojawiają się za to typowe dla socrealizmu wpisy dotyczące podjęcia czynów np. z okazji zjazdu PZPR lub 1 maja. Uczniowie Szkoły uczestniczą w wielkiej budowie planu sześcioletniego - Nowej Huty, "opłakują" śmierć Józefa Stalina.

       Warunki pracy i nauki w baraku szkolnym stają się nieznośne. Zniszczone przez grzyb ściany zatruwały powietrze zgnilizną. W 1956 roku Szkoła przenosi się do nowego budynku przy ul. Łobzowskiej bocznej (obecnie Spasowskiego). Od tego też roku jest to szkoła koedukacyjna - przedtem była to szkoła dla chłopców. Barak przy pl.Biskupim został zburzony pod koniec roku 1965 r.

       Oficjalnie dopiero 16 maja 1969 roku Szkole Nr 2 odebrano imię św. Wojciecha nadając imię "nowego patrona" - Leona Kruczkowskiego, pisarza o lewicowych poglądach, mocno związanego z komunistycznym reżimem, absolwenta tejże szkoły. Nie wspomniano, ze szkoła ma patrona w osobie św. Wojciecha. Był to typowy sposób wypierania i skazywania na zapomnienie przez ówczesne władze niewygodnych treści, haseł i symboli.

W roku 1977 w wyniku reorganizacji i połączenia dwóch szkół: SP-2 i SP-7, Szkoła Podstawowa Nr 2 przestała istnieć.

       Po wybudowaniu osiedla mieszkaniowego na Prądniku Czerwonym w Krakowie reaktywowano w 1983 roku Szkołę Podstawową Nr 2  w nowych budynkach na tymże osiedlu, zachowując imię Leona Kruczkowskiego.

       Rada Pedagogiczna uchwałą z dnia 27 sierpnia 1990 r. postanowiła kontynuować szczytne tradycje Szkoły Podstawowej nr 2 i przywrócić jej pierwotnego patrona. Kuratorium Oświaty i Wychowania przychyliło się pozytywnie do powyższej uchwały i anulowało decyzję nadającą szkole imię Leona Kruczkowskiego, a przywróciło imię św. Wojciecha. Tak między innymi w życiu szkoły zaznaczył się kolejny etap ojczystej historii...

       Dnia 23 kwietnia 1991 roku odbyła się uroczystość powrotu szkoły do imienia św. Wojciecha połączona z Mszą św., poświęceniem   nowego sztandaru  i budynku szkolnego, których to aktów dokonał ks. bp Kazimierz Nycz. Od tego też momentu dzień 23 kwietnia obchodzony jest na powrót jako święto szkoły.

Rokrocznie zamawiana jest przez dyrekcję szkoły, w parafialnym kościele pw. św. Jana Chrzciciela Msza św., na którą zapraszani są wszyscy, zwłaszcza zaś osoby związane ze szkołą: dzieci i młodzież, rodzice, grono pedagogiczne oraz pracownicy szkoły. Przychodzą na uroczystość absolwenci oraz nauczyciele emeryci. W tym dniu nie ma lekcji, tylko odbywa się uroczysta akademia.

       Wyjątkowa uroczystość miała miejsce 23.04.1997. Szkoła obchodziła jubileusz 200 lecia. Mszę św. w kościele parafialnym koncelebrowali: Jego Eminencja Ks. Kardynał Franciszek Macharski wraz z dwoma księżmi profesorami Papieskiej Akademii Teologicznej - absolwentami szkoły. W budynku szkolnym została odsłonięta przez prezydenta miasta Józefa Lasottę  pamiątkowa tablica,  którą poświęcił ks. Kardynał.

       Rok szkolny 1998/1999 to kolejny, przełomowy etap w historii placówki. Szkołę opuszczają dwa roczniki: idące nowym trybem klasy VI, które przechodzą do gimnazjum oraz idące starym systemem klasy VIII. W roku szkolny 1999/2000 nie ma już klas VII, a kończąc ten rok klasy VIII zamykają jeszcze jeden okres historii Szkoły i polskiej edukacji.

W wyniku reformy sytemu edukacji Publiczna Szkoła Podstawowa staje się szkołą 6-cio letnią o nowym profilu i nowych zadaniach.

Wkroczyliśmy w kolejny, już XXI wiek. Historia zaś dopisze dalsze rozdziały szkolnej kroniki.

opracował Antoni Franaszek